Lời dẫn trực tiếp là gì? Lời dẫn gián tiếp là gì? Làm thế nào để nhận biết lời dẫn trực tiếp và lời dẫn gián tiếp?
Nếu bạn vẫn đang loay hoay không biết cách phân biệt hai loại câu này, hãy cùng tôi, chuyên gia đến từ trang web Văn Phòng Tuyển Sinh Y Dược Hà Nội, điểm qua bài viết dưới đây để hiểu rõ hơn về ngữ pháp Tiếng Việt nhé!
Lời Dẫn Trực Tiếp Là Gì?
Lời dẫn trực tiếp là khi chúng ta nhắc lại nguyên văn lời nói, suy nghĩ của một nhân vật hoặc người khác. Thông thường, lời dẫn trực tiếp được đặt trong dấu ngoặc kép.
Ví dụ: Tục ngữ có câu: “Lá lành đùm lá rách.”
Ví dụ: Hoạ sĩ nghĩ thầm: “Khách tới bất ngờ, chắc cu cậu chưa kịp quét tước dọn dẹp, chưa kịp gấp chăn chẳng hạn”. (Nguyễn Thành Long)
Lời Dẫn Gián Tiếp Là Gì?
Lời dẫn gián tiếp là hình thức thuật lại lời nói hoặc ý nghĩ của một nhân vật hoặc người khác. Lời dẫn gián tiếp sẽ có những điều chỉnh thích hợp trong ngữ cảnh và không được đặt trong dấu ngoặc kép.
Ví dụ: Thúy Ngân bảo ngày mai bạn ấy không đến được.
Ví dụ: Thầy giáo dặn chúng tôi về ôn bài, mai có giờ kiểm ưa.
Tác Dụng Của Lời Dẫn Trực Tiếp và Lời Dẫn Gián Tiếp
Chúng ta có thể hiểu được tác dụng của hai loại câu này dựa vào định nghĩa đã được trình bày ở trên. Cụ thể như sau:
-
Lời dẫn trực tiếp sẽ nhắc lại nguyên văn lời nói và ý nghĩa của nhân vật. Chúng ta dùng lời dẫn trực tiếp để trích lại toàn bộ những gì nhân vật đã nói.
-
Lời dẫn gián tiếp sẽ thuật lại lời nói và ý nghĩa của nhân vật, có những điều chỉnh phù hợp trong ngữ cảnh. Khi chúng ta muốn tường thuật lại câu chuyện có nhắc đến câu nói của người khác, ta có thể dùng lời dẫn gián tiếp để diễn tả.
Dấu Hiệu Nhận Biết Lời Dẫn Trực Tiếp
Dấu hiệu nhận biết lời dẫn trực tiếp rất đơn giản. Bạn chỉ cần chú ý đến việc câu dẫn được đặt trong dấu ngoặc kép và sau dấu hai chấm.
Ví dụ:
Hôm nay Nam đến trường rất sớm, bác bảo vệ thấy thế bèn hỏi: “Sao cháu đi sớm thế?”
Mẹ ra ngoài và dặn lại các con: “Đừng cho bé Su ra ngoài đường nhé!”
Dấu Hiệu Nhận Biết Lời Dẫn Gián Tiếp
Khác với lời dẫn trực tiếp, lời dẫn gián tiếp sẽ không được đặt trong dấu ngoặc kép mà sẽ được diễn đạt hài hòa cùng với lời văn của người dẫn. Chúng ta không cần trích dẫn y nguyên lời nói của nhân vật, mà có thể thay đổi, điều chỉnh phù hợp ngay khi thuật lại.
Ví dụ:
Hôm nay Nam đi học rất sớm, đi đến cổng trường bị bác bảo vệ hỏi rằng sao lại đi sớm thế.
Mẹ đi ra ngoài và dặn lại các con rằng không cho bé Su chạy ra ngoài đường.
Cách Dẫn Trực Tiếp và Cách Dẫn Gián Tiếp
Trong giao tiếp hàng ngày hoặc khi kể chuyện bằng lời nói, chúng ta ít sử dụng cách dẫn trực tiếp hơn. Thay vào đó, việc dùng cách dẫn gián tiếp sẽ trở nên phổ biến và giúp chúng ta thể hiện câu chuyện theo cá tính của mình.
Ngược lại, trong các tác phẩm văn chương như truyện ngắn, tiểu thuyết, tác giả thường dùng lời dẫn trực tiếp để dẫn thoại nhân vật. Các lời dẫn này được đánh dấu bằng gạch đầu dòng ở đầu mỗi câu.
Cách Chuyển Lời Dẫn Trực Tiếp Sang Gián Tiếp
Khi chuyển lời dẫn trực tiếp sang gián tiếp, chúng ta sẽ bỏ bớt một số từ cảm thán và dấu câu “đối với văn bản viết”. Trên lời dẫn gián tiếp, ta sẽ điều chỉnh một số từ ngữ để phù hợp với ngữ cảnh nói. Ví dụ, chuyển đổi câu sau từ lời dẫn trực tiếp sang lời dẫn gián tiếp:
Có câu trực tiếp: “Chúng ta phải ghi nhớ công lao của các vị anh hùng dân tộc, vì các vị ấy là tiêu biểu của một dân tộc anh hùng.”
Chuyển sang câu gián tiếp sẽ là: Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng nói phải ghi nhớ công lao của các vị anh hùng dân tộc, vì các vị ấy là tiêu biểu của một dân tộc anh hùng.
Có sự khác biệt (lược bỏ) so với câu gốc trực tiếp của chủ tịch Hồ Chí Minh, đó là loại bỏ cụm động từ “chúng ta phải”.
Ví dụ và Bài Tập Vận Dụng về Lời Dẫn Gián Tiếp và Trực Tiếp
Hãy đọc các đoạn trích sau và trả lời câu hỏi.
a) Lão tìm lời giảng giải để con trai hiểu. Lão khuyên con hãy bỏ đám này, để dùi giắng lại ít lâu, xem có đám nào khá mà nhẹ tiền hơn sẽ liệu; chẳng lấy đứa này thì lấy đứa khác; làng này đã chết hết gái đâu mà sợ. (Nam Cao, Lão Hạc)
b) Nhưng chớ hiểu lầm rằng Bác sống khắc khổ theo lối nhà tu hành, thanh tao theo kiểu nhà hiền triết ẩn dật. (Phạm Văn Đồng, Chủ tịch Hồ Chí Minh, tinh hoa và khí phách của dân tộc, lương tâm của thời đại).
Trong đoạn trích (a), bộ phận in đậm là lời nói hay ý nghĩa? Nó có được ngăn cách với bộ phận đứng trước bằng dấu gì không?
Trong đoạn trích (b), bộ phận in đậm là lời nói hay ý nghĩa? Giữa bộ phận in đậm và bộ phận đứng trước có từ gì? Có thể thay từ đó bằng từ gì?
Trả lời:
-
Đoạn (a): Phần trong ngoặc kép (“lão già… thế này à?”) là lời dẫn trực tiếp, dẫn lời (qua ý nghĩa của nhân vật gắn cho con chó).
-
Đoạn (b): Phần trong ngoặc kép (“Cái vườn… còn rẻ cả…”) là lời dẫn trực tiếp, dẫn ý.
Mong rằng những chia sẻ về lời dẫn gián tiếp và lời dẫn trực tiếp trên đây sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về hai loại câu này. Chúc bạn học tốt!
