Tiểu sử
- Thạch Lam (1910 – 1942), tên thật là Nguyễn Tường Vinh (sau đổi thành Nguyễn Tường Lân).
- Ông sinh ra tại Hà Nội, trong một gia đình công chức, gốc quan lại đã đến hồi sa sút.
- Cha Thạch Lam là Nguyễn Tường Nhu, làm Thông Phán Tòa sứ.
- Mẹ là bà Lê Thị Sâm, người gốc Huế đã ba đời ra Bắc.
- Ông bà Nhu có tất cả bảy người con (6 trai, 1 gái): Tường Thụy, Tường Cẩm, Tường Tam, Tường Long, Thị Thế, Tường Vinh và Tường Bách. Trừ Tường Thụy, làm công chức, các người con còn lại đều đã ít nhiều dự vào nghiệp văn chương. Trong số đó, nổi bật là Tường Tam (Nhất Linh), Tường Long (Hoàng Đạo) và Tường Vinh (Thạch Lam).
- Mẹ Thạch Lam phải một mình mua bán tảo tần nuôi một mẹ chồng và bảy người con…
- Thạch Lam học tại trường Nam (tiểu học Hải Dương, nay là trường tiểu học Tô Hiệu).
- Ông thi đỗ vào Cao đẳng Canh Nông ở Hà Nội, nhưng chỉ học một thời gian, rồi vào trường Trung học Albert Sarraut để học thi Tú tài.
- Ông gia nhập Tự Lực văn đoàn và được phân công lo việc biên tập tuần báo Phong hóa và tờ Ngày nay.
- Thạch Lam mất vào ngày 27 tháng 6 năm 1942 vì căn bệnh lao phổi, năm ông 32 tuổi.
- Ông để lại người vợ trẻ cùng với ba đứa con thơ (hai trai, một gái) trong cảnh nghèo.
- Gia đình đã an táng ông nơi nghĩa trang Hợp Thiện, nay thuộc quận Hai Bà Trưng, thành phố Hà Nội.
Sự nghiệp văn học
a. Quan điểm sáng tác
- Theo Thạch Lam, văn chương là một thứ khí giới thanh cao và đắc lực, tác động sâu sắc đến tư tưởng và tình cảm của con người.
- Văn chương không chỉ mang lại sự thoát ly hay sự quên, mà còn là một công cụ để tố cáo và thay đổi một cái thế giới giả dối và tàn ác, làm cho lòng người được thêm trong sạch và phong phú hơn.
b. Tác phẩm chính
- Các tác phẩm tiêu biểu của Thạch Lam bao gồm: Gió đầu mùa, Nắng trong vườn, Sợi tóc, Ngày mới, Theo dòng, Hà Nội băm sáu phố phường, …
c. Phong cách nghệ thuật - Sáng tác của Thạch Lam thường tập trung vào cuộc sống cơ cực của người dân thành thị nghèo và vẻ đẹp nên thơ của cuộc sống thường nhật.
- Nhân vật trong truyện của Thạch Lam thường xuất hiện với cái vẻ heo hút, thảm đạm của số phận lầm than.
- Mô tả nhân vật bằng những đường nét đơn sơ, thưa thoáng nhưng vẫn chân thực.
- Tác phẩm của ông mang nhiều yếu tố hiện thực, nhưng cũng hiện lên lòng nhân ái và vẻ đẹp tâm hồn quán xuyến.
- Đọc truyện ngắn của Thạch Lam, ta thấy tình yêu và tôn trọng con người nổi lên hơn. Ta thương con người và chăm sóc những giá trị tốt đẹp trong từng cá nhân.
- Cốt truyện đơn giản thuộc hoặc không có cốt truyện.
- Thạch Lam đi sâu vào thế giới nội tâm nhân vật.
- Có sự hòa quyện tuyệt vời giữa hai yếu tố hiện thực và lãng mạn, tự sự và trữ tình. Thạch Lam là người khai sinh ra kiểu truyện ngắn trữ tình.
