Nhà thơ Hữu Thỉnh đã sáng tác nhiều tác phẩm hay, trong đó bài thơ Sang thu được đánh giá cao. Từ cuối hạ sang thu, tác giả đã tận dụng những cảm nhận tinh tế, giàu sức biểu cảm để miêu tả sự biến chuyển của mùa đất trời. Bài thơ này sẽ được giới thiệu trong chương trình Ngữ văn lớp 9 để các bạn học sinh có thể hiểu thêm về nghệ thuật và ý nghĩa của tác phẩm.
Bài thơ Sang thu
Bỗng nhận ra hương ổi
Phả vào trong gió se
Sương chùng chình qua ngõ
Hình như thu đã về
Sông được lúc dềnh dàng
Chim bắt đầu vội vã
Có đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu
Vẫn còn bao nhiêu nắng
Đã vơi dần cơn mưa
Sấm cũng bớt bất ngờ
Trên hàng cây đứng tuổi.
I. Đôi nét về nhà thơ Hữu Thỉnh
- Hữu Thỉnh (sinh năm 1942), tên đầy đủ là Nguyễn Hữu Thỉnh. Quê ở Tam Dương, Vĩnh Phúc.
- Năm 1963, ông nhập ngũ rồi trở thành cán bộ văn hóa tuyên huấn trong quân đội và bắt đầu sáng tác thơ.
- Ông đã tham gia Ban chấp hành hội nhà văn Việt Nam các khóa III, IV, V.
- Năm 2000, Hữu Thỉnh trở thành Tổng thư ký Hội nhà văn Việt Nam.
- Năm 2005, ông là Chủ tịch Hội nhà văn Việt Nam.
- Năm 2010, Hữu Thỉnh là Chủ tịch Ủy ban toàn quốc Liên hiệp các hội Văn học nghệ thuật Việt Nam kiêm Chủ tịch Hội nhà văn Việt Nam.
- Một số tác phẩm: Từ chiến hào đến thành phố, Đường tới thành phố, Mưa xuân trên tháp pháo…
II. Giới thiệu về bài thơ Sang thu
1. Hoàn cảnh sáng tác
Bài thơ Sang thu được sáng tác vào mùa thu năm 1977 và được in trong tập Từ chiến hào đến thành phố (NXB Văn học, 1991).
2. Thể thơ
Bài thơ “Sang thu” thuộc thể thơ năm chữ.
3. Bố cục
Bài thơ gồm 3 phần:
- Phần 1: Khổ thơ đầu miêu tả sự biến chuyển của mùa thu.
- Phần 2: Khổ thơ tiếp miêu tả sự biến chuyển của thiên nhiên vào mùa thu.
- Phần 3: Khổ thơ cuối suy nghĩ về cuộc đời vào mùa thu.
4. Ý nghĩa nhan đề
Bài thơ có nhan đề ngắn gọn là “Sang thu”. Tác giả đã sử dụng biện pháp tu từ đảo ngữ để nhấn mạnh sự chuyển mình của đất trời – mùa thu đã đến với những tín hiệu đặc biệt. Nhan đề này còn gửi gắm ý nghĩa biểu tượng, là khoảnh khắc chuyển giao giữa tuổi trẻ sang độ tuổi trưởng thành, vững vàng.
5. Mạch cảm xúc
Bài thơ Sang thu chính là bức thông điệp của khoảnh khắc giao mùa. Từ những tín hiệu của mùa thu đến khung cảnh thiên nhiên vào mùa thu, tác giả đã có những suy tư sâu sắc về cuộc đời.
6. Nội dung
Sự biến chuyển từ cuối hạ sang thu được tác giả miêu tả một cách tinh tế và biểu cảm trong bài thơ Sang thu.
7. Nghệ thuật
Bài thơ sử dụng thể thơ năm chữ, ngôn ngữ tinh tế và hình ảnh giàu sức biểu cảm.
8. Mở bài và kết bài
- Mở bài: Mùa thu là một đề tài mang nhiều cảm xúc đối với các thi nhân. Với bài thơ Sang thu, Hữu Thỉnh đã tái hiện khoảnh khắc thiên nhiên giao mùa từ hạ sang thu với những biến chuyển tinh tế. Bài thơ đã thể hiện một bức tranh thu tươi đẹp của quê hương Việt Nam.
- Kết bài: Bài thơ “Sang thu” của nhà thơ Hữu Thỉnh là một trong những tác phẩm miêu tả tinh tế và đặc sắc nhất về sự biến đổi của cảnh vật trong không gian cuối hạ đầu thu. Đằng sau khung cảnh giao mùa tuyệt đẹp đó, tác giả còn thể hiện những suy ngẫm về triết lý cuộc đời.
III. Dàn ý phân tích Sang thu
(1) Mở bài
- Giới thiệu về nhà thơ Hữu Thỉnh và bài thơ Sang thu.
(2) Thân bài
a. Tính hiệu của mùa thu
- Cảm nhận những tín hiệu đặc trưng của mùa thu thông qua giác quan: khứu giác (hương ổi), xúc giác (gió se), thị giác (sương chùng chình qua ngõ).
- Sự bất ngờ và bâng khuâng trong việc xác định “thu đã về”.
b. Thiên nhiên lúc vào thu
- Miêu tả không gian đất trời vào mùa thu qua các dấu hiệu và hình ảnh như “sông dềnh dàng”, “chim vội vã”.
- Sử dụng phép nhân hóa “mây vắt nửa mình” để miêu tả sắc thu.
c. Suy nghĩ về cuộc đời
- Sự biến đổi của mùa hè sang thu qua các hiện tượng “mưa, nắng, sấm”.
- Sự tượng trưng của sấm và cây đứng tuổi.
(3) Kết bài
- Tổng kết lại giá trị nội dung và nghệ thuật của bài thơ Sang thu.
Văn Phòng Tuyển Sinh Y Dược Hà Nội
