Chào các bạn đến với Văn Phòng Tuyển Sinh Y Dược Hà Nội! Hôm nay, chúng ta sẽ cùng nhau tìm hiểu về khái niệm đơn chất và hợp chất trong môn Hóa học. Đây là một bài học quan trọng trong chương trình Hóa học THCS.
Định nghĩa đơn chất và hợp chất
Chất có mặt ở khắp mọi nơi, bạn có thể tìm thấy chúng trong mọi vật thể xung quanh. Bài học “Đơn chất – Hợp chất – Phân tử” là một phần quan trọng trong chương trình Hóa học THCS. Vậy đơn chất và hợp chất là gì?
Đơn chất là gì?
Đơn chất là các chất được tạo thành từ một nguyên tố hóa học. Hãy cùng xem một số ví dụ về đơn chất sau:
- Khí Hidro được tạo thành từ nguyên tố H
- Lưu huỳnh được tạo thành từ nguyên tố S
- Các kim loại Natri được tạo thành từ nguyên tố Na
- Nhôm được tạo thành từ nguyên tố Al
Vậy, Hidro, lưu huỳnh, các kim loại Natri và nhôm đều được gọi là đơn chất.
Theo sách giáo khoa Hóa học 8 (NXB Giáo dục Việt Nam – Trang 25), đơn chất được định nghĩa là “những chất tạo nên từ một nguyên tố hóa học”. Đơn chất có thể được chia thành hai loại: đơn chất kim loại và đơn chất phi kim.
- Đơn chất kim loại có ánh kim, dẫn điện và dẫn nhiệt. Ví dụ: Đồng, sắt, nhôm…
- Đơn chất phi kim không có ánh kim, không dẫn nhiệt và không dẫn điện (trừ than chì). Ví dụ: Hidro, lưu huỳnh, than…
Lưu ý: Thông thường, tên của đơn chất sẽ trùng với tên của nguyên tố, trừ một số trường hợp đặc biệt. Bên cạnh đó, một số nguyên tố có thể tạo nên nhiều dạng đơn chất khác nhau. Ví dụ: Nguyên tố C (cacbon) có thể tạo nên nhiều loại than như than chì, than muội, than gỗ, kim cương.
Hợp chất là gì?
Trái ngược với đơn chất được tạo thành từ một nguyên tố hóa học, hợp chất được tạo thành từ hai nguyên tố hóa học trở lên. Sách Giáo khoa Hóa học 8 định nghĩa hợp chất là “những chất tạo nên từ hai nguyên tố hóa học trở lên”. Hợp chất được chia thành hai loại: hợp chất vô cơ và hợp chất hữu cơ.
Ví dụ về hợp chất:
- Nước được tạo nên từ 2 nguyên tố hóa học H và O.
- Muối ăn (Natri Clorua) được tạo nên từ 2 nguyên tố hóa học là Na và Cl.
- Axit Sunfuric được tạo nên từ 3 nguyên tố hóa học là H, S và O…
Đặc điểm cấu tạo đơn chất và hợp chất
Hiểu rõ đặc điểm cấu tạo của đơn chất và hợp chất sẽ giúp bạn hiểu sâu hơn về bản chất của chúng.
Đặc điểm cấu tạo của đơn chất
Theo sách Giáo khoa Hóa học 8 (Trang 22), đặc điểm cấu tạo của đơn chất kim loại là các nguyên tử sắp xếp khít nhau và theo một trật tự xác định. Trong khi đó, đơn chất phi kim thường có các nguyên tử liên kết với nhau theo một số nhất định (thường là 2).
Đặc điểm cấu tạo của hợp chất
Theo bài học số 6 về đơn chất và hợp chất, trong hợp chất, nguyên tử của các nguyên tố liên kết với nhau theo một tỷ lệ và một thứ tự nhất định.
So sánh đơn chất và hợp chất
Là những nội dung quan trọng trong chương trình Hóa học THCS, sự so sánh giữa đơn chất và hợp chất là một chủ đề được nhiều bạn học sinh quan tâm. Hãy cùng xem bảng sau để tổng hợp lại các thông tin so sánh giữa đơn chất và hợp chất:
| Tiêu chí | Đơn chất | Hợp chất |
|---|---|---|
| Khái niệm | Được tạo nên từ một nguyên tố hóa học | Được tạo nên từ hai nguyên tố hóa học trở lên |
| Phân loại | Đơn chất kim loại và đơn chất phi kim | Hợp chất vô cơ và hợp chất hữu cơ |
| Hạt đại diện | Gồm một nguyên tử (kim loại và phi kim rắn) | Gồm các nguyên tử cùng loại (phi kim lỏng và khí) |
| Công thức hóa học | Kí hiệu hóa học (kim loại và phi kim rắn) | Kí hiệu hóa học + chỉ số (Ax) (phi kim lỏng và khí), kí hiệu hóa học của các nguyên tố và chỉ số tương ứng ( AxBy) |
| Ví dụ | Lưu huỳnh, Natri, Nhôm… | Natri Clorua, Nước, Axit Sunfuric… |
Bài tập thực hành củng cố kiến thức đơn chất và hợp chất
Dưới đây là một số bài tập thực hành từ sách giáo khoa để giúp bạn củng cố kiến thức về đơn chất và hợp chất:
Bài thực hành 1
Trong số các chất dưới đây, chất nào là đơn chất, chất nào là hợp chất?
- Khí Amoniac tạo nên từ N và H.
- Photpho đỏ tạo nên từ P.
- Axit Clohidric tạo nên từ H và Cl.
- Canxi cacbonat tạo nên từ Ca, C và O
- Glucozo tạo nên từ C, H và O.
- Kim loại magie tạo nên từ Mg.
Lời giải: Hợp chất là amoniac (A), Axit Clohidric (C), Canxi cacbonat (D), Glucozo (E) vì được tạo nên từ 2 nguyên tố trở lên. Đơn chất là Photpho (B), magie (F) vì chúng chỉ được cấu tạo từ 1 nguyên tố.
Bài thực hành số 2
Điền từ/cụm từ thích hợp vào chỗ trống.
“Chất được phân chia thành 2 loại lớn là (1) và (2). Đơn chất được tạo nên từ một (3), còn (4) được tạo nên từ 2 nguyên tố hóa học trở lên.”
Lời giải:
(1): Đơn chất
(2): Hợp chất
(3): Nguyên tố hóa học
(4): Hợp chất
Hy vọng với bài viết này, các bạn đã hiểu rõ về đơn chất và hợp chất. Đừng quên ghé thăm trang web Văn Phòng Tuyển Sinh Y Dược Hà Nội để cập nhật thêm nhiều thông tin hữu ích về Hóa học và tìm hiểu về các khóa học tuyển sinh y dược.
