Vàng da ở trẻ sơ sinh là một tình trạng phổ biến, đặc biệt đối với các bé sinh non. Vàng da sinh lý thường tự khỏi mà không ảnh hưởng đến sức khỏe của bé, không cần can thiệp gì thêm. Tuy nhiên, một số trường hợp do nồng độ bilirubin tăng cao có thể gây hại đến sức khỏe của trẻ.
1. Vàng da do tăng bilirubin gián tiếp
Vàng da sinh lý
Vàng da ở trẻ sơ sinh đủ tháng thường xuất hiện ở khoảng 25-50% trẻ. Triệu chứng chỉ là vàng da đơn thuần, không có hiện tượng lách to. Nguyên nhân là gan chưa kịp thích nghi với vai trò chuyển hóa sau sinh.
Các bé sinh non dưới 2.000g thường có triệu chứng vàng da. Triệu chứng thường xuất hiện sau 24 giờ đầu, kéo dài đến 15 ngày và không đi kèm với bất kỳ dấu hiệu nào khác. Đây là do gan của bé chưa đủ trưởng thành.
Vàng da do sữa mẹ
Triệu chứng thường xuất hiện trễ, khoảng ngày thứ 5 sau sinh. Không có triệu chứng gan lách to kèm theo. Trẻ vẫn khỏe mạnh và tăng cân tốt. Bệnh có thể kéo dài trong nhiều tuần hoặc thậm chí nhiều tháng. Nếu bé ngừng bú sữa mẹ 1-2 ngày, triệu chứng vàng da sẽ giảm đột ngột và biến mất sau 2 ngày. Nếu cho trẻ tiếp tục bú sữa mẹ, triệu chứng sẽ xuất hiện lại nhưng ít hơn. Mẹ không cần quá lo lắng, vì vàng da sẽ giảm dần sau 4-6 tuần.
Vàng da do bệnh lý
- Vàng da do tự tiêu các ổ xuất huyết: xuất phát từ các ổ xuất huyết sau khi bị phá hủy, chúng giải phóng nhiều bilirubin gián tiếp vào huyết tương. Đây là trường hợp gan chưa hoàn chỉnh chức năng. Triệu chứng sẽ giảm nhanh sau khi điều trị dự phòng, và hiếm khi phải thay máu.
- Thiểu năng tuyến giáp: 10% trẻ suy giáp bẩm sinh sẽ có triệu chứng vàng da nặng và kéo dài. Điều trị với hormon giáp trạng sẽ giảm triệu chứng nhanh chóng.
- Tắc nghẽn đường tiêu hóa: thường xuất hiện tại môn vị, tá tràng, ruột non, đại tràng. Tình trạng này làm trẻ bị hạ đường huyết và kích thích hoạt động của ruột và gan, gây vàng da. Khoảng 10-25% trẻ bị hẹp môn vị phì đại có triệu chứng này.
- Hội chứng Crigler Najjar và hội chứng Gilbert: nguyên nhân là thiếu men glucuronyl transferase bẩm sinh.
- Vàng da do thuốc: thuốc có thể gây vàng da do khởi phát huyết tán ở một số bệnh lý chuyển hóa của hồng cầu do ức chế hoạt động của men GT (Novobiocin).
Vàng da do bệnh lý tán huyết bẩm sinh
- Bệnh hồng cầu hình cầu di truyền.
- Bệnh thiếu men chuyển hóa.
- Bệnh Thalassemia.
Vàng da do bất đồng nhóm máu mẹ và con
- Bất đồng hệ Rhesus: xảy ra khi cơ thể mẹ có hồng cầu Rh (-) nhưng bé lại mang hồng cầu Rh (+). Trong thời gian thai kỳ, nhất là trong những tháng cuối hoặc lúc chuyển dạ, nếu nhau thai bị tổn thương, hồng cầu Rh(+) của bé có thể từ nhau thai đi vào máu mẹ, gây phản ứng miễn dịch và sinh ra lượng kháng thể lớn. Điều này có thể dẫn đến vàng da, thiếu máu và gan lách to ở trẻ sơ sinh.
- Bất đồng hệ ABO: chỉ xảy ra khi hồng cầu của mẹ nhóm O, còn của bé là nhóm A hoặc B. Khi hồng cầu của bé sang máu mẹ, hệ miễn dịch của mẹ sẽ sản xuất kháng thể IgG chống hồng cầu A hoặc B. Trường hợp mẹ là nhóm O, con là nhóm B thường có triệu chứng nặng hơn.
Vàng da do nhiễm trùng
Nhiễm trùng huyết từ bào thai có thể gây vàng da ở trẻ sơ sinh, kèm theo những triệu chứng như vàng da, gan lách to, viêm phúc mạc hoặc viêm màng não mủ.
2. Vàng da do tăng bilirubin trực tiếp
Đây là tình trạng vàng da kèm theo sự tăng bilirubin trực tiếp trong máu. Triệu chứng thường xuất hiện sau 15 ngày, sau vàng da sinh lý. Da màu vàng chanh, không tươi, lẫn màu xanh lá cây, đi kèm với nước tiểu sậm màu và phân bạc màu. Các nguyên nhân gây ra có thể là:
- Suy gan: không dung nạp được galactose, bất dung nạp tyrosine, nhiễm trùng bẩm sinh, herpes, ECHO virus, viêm gan virus, giang mai,…
- Nguyên nhân trong gan: thiếu alpha 1 antitrypsin, xơ nang, tắc mật trong gan có tính gia định, bệnh nội tiết (suy giáp, suy tuyến yên), bệnh nhiễm trùng tiểu, tam nhiễm sắc thể 13, 18, 21.
- Nguyên nhân ngoài gan: teo đường mật, hội chứng mật đặc, nang đường mật.
Nhưng đừng lo lắng, chăm sóc và dự phòng tốt ngay cả trong giai đoạn thai kỳ sẽ giúp bé có một cơ thể khỏe mạnh. Vì vậy, hãy đăng ký sinh tại Văn Phòng Tuyển Sinh Y Dược Hà Nội để được tư vấn và chăm sóc sức khỏe tốt nhất cho mẹ và bé.
