Chuyển động cơ học là một khái niệm quan trọng trong môn Vật lý khối 8. Dù không có quá nhiều lý thuyết và công thức phức tạp, bài học này tạo nền tảng cho toàn bộ chương cơ học. Để hiểu rõ và nắm vững phần này, học sinh cần nắm bản chất của vấn đề, các định nghĩa và công thức. Vậy chuyển động cơ học là gì?
Chuyển động cơ học là gì?
Chuyển động cơ học đề cập đến việc vật di chuyển hoặc thay đổi vị trí trong không gian so với một vật khác, hay nói cách khác, khi vị trí của vật so với mốc thay đổi theo thời gian thì ta nói vật đó chuyển động so với vật mốc. Ví dụ, chiếc xe tải di chuyển so với cây cột điện và ngược lại, trong trường hợp này cây cột điện là vật mốc.
Ví dụ chuyển động cơ học
Để hiểu rõ hơn khái niệm “Chuyển động cơ học là gì?”, hãy xem một số ví dụ sau:
-
Ví dụ 1: Chiếc xe tải di chuyển so với cây cột điện làm vật mốc, ngược lại cây cột điện đứng yên so với xe tải.
-
Ví dụ 2: Người lái xe đứng yên so với ô tô (ghế hoặc người ngồi cùng xe) vì vị trí của họ không thay đổi theo thời gian so với xe. Tuy nhiên, người lái xe lại chuyển động so với cây bên đường vì vị trí của họ thay đổi theo thời gian so với cây.
Xác định vật chuyển động hay đứng yên
Ngoài khái niệm “Chuyển động cơ học là gì?”, chúng ta cần hiểu cách xác định vật chuyển động hay đứng yên.
-
Trong cuộc sống hàng ngày, chúng ta có thể nhìn thấy vật chuyển động hay đứng yên bằng mắt thường. Tuy nhiên, trong vật lý, điều này không đúng.
-
Trong môn học này, ta nhận biết một vật có đang chuyển động hay đứng yên dựa vào vị trí của vật đó so với một vật được chọn làm mốc. Đầu tiên, chọn một vật bất kỳ để làm vật mốc.
-
Vật mốc thường được chọn là những vật gắn liền với Trái Đất như nhà cửa, cây cối, biển hiệu, và có thể là những vật đang di chuyển trong các bài tập về chuyển động. Học sinh cần lưu ý xác định đúng vật mốc trước khi kết luận về sự chuyển động.
-
Nếu vị trí của vật thay đổi so với mốc thì vật đang chuyển động, ngược lại, nếu vị trí không thay đổi thì vật đang đứng yên.
Từ những phân tích trên, ta có thể định nghĩa sự thay đổi vị trí của một vật theo thời gian so với vật khác được chọn làm mốc là chuyển động cơ học.
Một số dạng chuyển động cơ học hay gặp
-
Quỹ đạo chuyển động là đường mà vật vẽ ra khi chuyển động. Thông thường, ta gặp những dạng chuyển động sau:
-
Chuyển động thẳng: Quỹ đạo chuyển động là một đường thẳng, ví dụ như một vật rơi tự do từ trên cao xuống.
-
Chuyển động cong: Quỹ đạo chuyển động là một đường cong, ví dụ như khi ném hoặc chuyền một vật.
-
Chuyển động tròn: Quỹ đạo chuyển động là một đường tròn, ví dụ như cánh quạt quay.
-
-
Mỗi loại chuyển động đều có những công thức tính toán riêng biệt. Do đó, học sinh cần nắm rõ cách nhận biết và tính toán cho từng loại chuyển động.
Phương pháp giải bài tập chuyển động cơ học
Để áp dụng khái niệm “Chuyển động cơ học là gì?” vào giải bài tập, ta cần hiểu phương pháp giải bài tập chuyển động cơ học.
-
Để giải một bài toán về chuyển động cơ học, ta cần xác định vật này chuyển động hay đứng yên so với vật khác (vật làm mốc). Để biết vật A chuyển động hay đứng yên so với vật B, ta xem xét vị trí của vật A so với vật B, nếu:
-
Vị trí của vật A so với vật B thay đổi theo thời gian thì ta nói vật A chuyển động so với vật B.
-
Vị trí của vật A so với vật B không thay đổi theo thời gian thì ta nói vật A đứng yên so với vật B.
-
-
Để chứng minh chuyển động hay đứng yên mang tính tương đối, ta chọn ít nhất 3 vật: vật A, vật B và vật C. Sao cho vật A chuyển động so với vật B nhưng lại đứng yên so với vật C.
-
Để xác định vật đứng yên, ta quan sát vị trí của vật so với vật mốc. Nếu vị trí không thay đổi theo thời gian, ta nói vật đó đứng yên so với vật mốc.
-
Để xác định vật chuyển động, ta cần quan sát vị trí của vật so với vật mốc. Nếu vị trí thay đổi theo thời gian, ta nói vật đó chuyển động so với vật mốc.
Văn Phòng Tuyển Sinh Y Dược Hà Nội sẽ giúp bạn nắm vững khái niệm “Chuyển động cơ học là gì?” và áp dụng vào giải các bài toán chuyển động cơ học. Hãy tham khảo thêm thông tin chi tiết tại Văn Phòng Tuyển Sinh Y Dược Hà Nội để khám phá thêm nhiều điều thú vị!
