Rối loạn lưỡng cực là một căn bệnh tâm thần phức tạp, ảnh hưởng đến tâm lý và sức khỏe của người mắc. Bệnh này thường dẫn đến sự thay đổi tâm trạng, từ trạng thái hưng phấn đến trạng thái trầm cảm. Rối loạn lưỡng cực còn được gọi là rối loạn hưng – trầm cảm. Theo các chuyên gia, rối loạn này có thể xuất hiện vài lần trong năm hoặc vài lần trong tuần, gây khó khăn trong công việc và duy trì mối quan hệ.
Rối loạn lưỡng cực là gì?
Rối loạn lưỡng cực là một bệnh rối loạn tâm thần có đặc điểm thay đổi tâm trạng một cách không thường xuyên. Người mắc bệnh có thể trải qua giai đoạn quá kích thích, tăng động, sau đó lại rơi vào trạng thái trầm cảm. Rối loạn lưỡng cực gây ảnh hưởng đến tâm trạng, năng lượng, hoạt động hàng ngày và khả năng làm việc.
Rối loạn lưỡng cực có đặc điểm là các cơn hưng cảm hoặc trầm cảm thay thế nhau theo chu kỳ. Bệnh gây ra sự thay đổi bất thường về tâm trạng, năng lượng, hoạt động và khả năng thực hiện các công việc hàng ngày.
Ảnh minh họa: Mắc chứng rối loạn lưỡng cực đẩy con người có 2 trạng thái tâm lý khác nhau.
Triệu chứng rối loạn lưỡng cực
Triệu chứng của rối loạn lưỡng cực có thể tương đồng với nhiều căn bệnh tâm lý khác, do đó việc phân biệt rối loạn lưỡng cực và trầm cảm là rất quan trọng. Bệnh rối loạn lưỡng cực thường có hai giai đoạn khác nhau: giai đoạn hưng cảm và giai đoạn trầm cảm.
1. Triệu chứng giai đoạn hưng cảm
Trong giai đoạn này, người mắc rối loạn lưỡng cực có thể trải qua các biểu hiện sau:
- Tăng động, dư thừa năng lượng, không cần ngủ
- Hứng khởi nói chuyện, nói nhanh, nói nhiều
- Suy nghĩ lạc quan, đơn giản, liều lĩnh
- Tăng cảm xúc, trêu chọc mọi người xung quanh
Người mắc bệnh trong giai đoạn này thường cảm thấy vui vẻ, tràn đầy sinh lực và tự tin. Họ cảm thấy có thể vượt qua mọi khó khăn và đạt được thành công.
2. Triệu chứng giai đoạn trầm cảm
Ngược lại với giai đoạn hưng cảm, trong giai đoạn trầm cảm, người mắc rối loạn lưỡng cực trải qua các triệu chứng tiêu cực như:
- Buồn vô cớ, không có niềm vui trong cuộc sống
- Tự ti, cảm thấy có lỗi
- Cảm xúc tiêu cực, không tin vào khả năng lành bệnh
- Mất năng lượng, mất hứng thú trong công việc
- Thay đổi chế độ ăn uống và giấc ngủ
- Suy nghĩ chậm chạp, khó tập trung
- Mất ngủ hoặc thức giấc không đều
- Giảm hoạt động tình dục
Nam giới và nữ giới có cùng nguy cơ mắc rối loạn lưỡng cực. Tuy nhiên, triệu chứng chính có thể khác nhau giữa hai giới. Nam giới thường gặp nhiều cơn hưng cảm hơn, trong khi nữ giới thường gặp nhiều cơn trầm cảm hơn. Nam giới cũng có khả năng lạm dụng chất kích thích như rượu, bia, thuốc lá do rối loạn lưỡng cực.
Nguyên nhân gây rối loạn lưỡng cực
Nguyên nhân gây rối loạn lưỡng cực vẫn chưa được xác định rõ ràng. Tuy nhiên, các yếu tố di truyền và môi trường có thể đóng vai trò trong phát triển bệnh.
1. Di truyền và sinh lý học
Rối loạn lưỡng cực có yếu tố di truyền, tỷ lệ nguy cơ mắc bệnh cao hơn đối với những người có cha mẹ mắc bệnh. Có một số yếu tố di truyền ảnh hưởng đến tuổi khởi phát của rối loạn lưỡng cực. Sự mất cân bằng trong chất dẫn truyền thần kinh và hormone có thể gây rối loạn.
2. Yếu tố môi trường
Môi trường sống và các biến cố trong cuộc sống có thể là nguyên nhân khởi đầu cho cơn rối loạn lưỡng cực đầu tiên. Stress liên quan đến cơn rối loạn đầu tiên có thể tác động lâu dài đến hoạt động não bộ và giảm tế bào thần kinh.
Ảnh minh họa: Môi trường sống cũng tác động đến bệnh nhân mắc rối loạn lưỡng cực.
Các loại rối loạn lưỡng cực
Có ba loại rối loạn lưỡng cực khác nhau:
1. Rối loạn cảm xúc lưỡng cực I
Rối loạn cảm xúc lưỡng cực I được xác định khi có sự xen kẽ giữa cơn hưng cảm và cơn trầm cảm.
2. Rối loạn cảm xúc lưỡng cực II
Người mắc rối loạn cảm xúc lưỡng cực II trải qua cơn trầm cảm xen kẽ với cơn hưng cảm nhẹ.
3. Rối loạn lưỡng cực III
Rối loạn lưỡng cực III có đặc điểm là cơn trầm cảm chuyển sang cơn hưng cảm khi sử dụng thuốc. Người mắc bệnh cũng có tiền sử gia đình có rối loạn lưỡng cực.
Phương pháp chẩn đoán và điều trị rối loạn lưỡng cực
Để chẩn đoán rối loạn lưỡng cực, bác sĩ sẽ tiến hành kiểm tra triệu chứng thông qua trò chuyện lâm sàng, bài trắc nghiệm và thu thập thông tin từ bệnh nhân và gia đình. Việc chẩn đoán đúng đắn rất quan trọng do rối loạn lưỡng cực có thể nhầm lẫn với các bệnh tâm lý khác.
Phương pháp điều trị rối loạn lưỡng cực bao gồm ổn định khí sắc, thuốc chống trầm cảm và tâm lý trị liệu. Các phương pháp này thường được áp dụng cá nhân hóa cho từng bệnh nhân và kết hợp để đạt hiệu quả tốt nhất.
Phòng ngừa rối loạn lưỡng cực
Mặc dù không thể phòng ngừa hoàn toàn rối loạn lưỡng cực, nhưng bạn có thể tăng cường sức mạnh bản thân để đối phó với những thử thách cuộc sống:
- Ăn uống đủ chất dinh dưỡng
- Tập thể dục đều đặn để cải thiện tâm trạng và sức khỏe
- Xây dựng mối quan hệ lành mạnh
- Tăng cường tiếp xúc và giao tiếp với mọi người
- Đảm bảo giấc ngủ đủ và tránh lạm dụng chất kích thích
Ảnh minh họa: Duy trì lối sống lành mạnh để vượt qua rối loạn tâm lý.
Kết luận
Rối loạn lưỡng cực là một căn bệnh tâm thần phức tạp ảnh hưởng đến tâm lý, sức khỏe và cuộc sống của người mắc. Triệu chứng của bệnh thay đổi giữa giai đoạn hưng cảm và trầm cảm. Mặc dù nguyên nhân rõ ràng chưa được xác định, nhưng di truyền và yếu tố môi trường có vai trò trong phát triển bệnh. Điều trị rối loạn lưỡng cực bao gồm thuốc ổn định khí sắc và tâm lý trị liệu. Để phòng ngừa bệnh, bạn có thể tăng cường sức mạnh bản thân và duy trì lối sống lành mạnh.
