Rối loạn tự kỷ là một trong những vấn đề phổ biến ngày nay, đặc biệt là ở trẻ em. Vì vậy, nhiều người đang tìm hiểu để hiểu rõ hơn về tình trạng này. Vậy rối loạn tự kỷ là gì? Nguyên nhân và cách điều trị như thế nào? Hãy cùng tìm hiểu trong bài viết này!
Rối loạn tự kỷ là gì?
Rối loạn tự kỷ (Autism spectrum disorder) là một tình trạng ngôn ngữ, nhận thức, cảm giác và hành vi bị rối loạn và suy yếu. Người mắc rối loạn tự kỷ gặp rất nhiều khó khăn trong cuộc sống, từ việc học tập cho đến sinh sống và làm việc. Tình trạng này do rối loạn phát triển hệ thần kinh ở não do một số gen bất thường, làm thay đổi cấu trúc ở các bộ phận như tiểu não, thùy trán, thùy thái dương và sinh hóa thần kinh không được bình thường.
Một số biểu hiện lâm sàng thường gặp ở rối loạn tự kỷ bao gồm:
- Các kỹ năng xã hội yếu kém: ít nói chuyện, giao tiếp bằng mắt kém, thích chơi một mình, không để ý đến thái độ và cảm xúc của người khác,…
- Các hành vi bị lặp lại: ngồi một chỗ, chỉ nằm một vị trí, làm việc luôn theo một trình tự nhất định,…
- Khả năng ngôn ngữ có vấn đề: chậm nói, nói những từ ngữ vô nghĩa, nói nhại lời người khác,…
- Rối loạn vị giác, âm thanh và giấc ngủ.
- Tăng động giảm chú ý.
- Thường xuyên lo lắng, bồn chồn.
- Có thể gặp một số vấn đề về hệ tiêu hóa.
Hiện nay, rối loạn tự kỷ ngày càng phổ biến hơn, với mỗi 100 trẻ thì có khoảng một trẻ bị rối loạn tự kỷ, với tỷ lệ cao hơn ở trẻ trai so với trẻ gái.
Phân loại rối loạn tự kỷ
Mặc dù cùng là rối loạn tự kỷ, nhưng mỗi cá nhân có thể có các biểu hiện và mức độ khác nhau. Do đó, rối loạn tự kỷ được phân thành nhiều loại như sau:
2.1. Phân loại theo thời điểm mắc bệnh
- Tự kỷ điển hình (tự kỷ bẩm sinh): các triệu chứng xuất hiện rất sớm, trong vòng 3 năm sau khi sinh.
- Tự kỷ không điển hình: triệu chứng xuất hiện khoảng sau 3 tuổi, thông thường biểu hiện có những hành vi rối loạn về ngôn ngữ.
2.2. Phân loại theo chỉ số thông minh khi mắc bệnh
- Rối loạn Aspenger: những trẻ mắc bệnh có chỉ số thông minh cao nhưng lại có vấn đề về giao tiếp, không nói được. Trẻ có kỹ năng quan sát tốt nhưng khả năng nói bị hạn chế, có thể khá nhạy cảm và bướng bỉnh nhưng lại thích cô lập.
- Rối loạn Rett: trẻ mắc Rett có não nhỏ, cơ thể phát triển không đều, đi lại khó khăn, có thể bị động kinh, phải ngồi xe lăn và phải có người chăm sóc 24/24.
- Rối loạn Heller: phát triển khi trẻ đã lớn. Những kỹ năng bình thường của trẻ, từ giao tiếp đến trí tuệ, dần mất đi, càng lớn thì biểu hiện tự kỷ sẽ càng rõ.
- Rối loạn phát triển bao quát – không phân định rõ (PDD-NOS): dạng tự kỷ nhẹ, không phân định rõ. Một điều đáng ngạc nhiên là những trẻ mắc chứng này có thể sở hữu chỉ số thông minh cao và nói được. Trẻ có khả năng biết đọc rất sớm, có kỹ năng quan sát tốt nhưng dễ bị ám ảnh, thụ động và càng lớn thì nhận thức càng được cải thiện hơn. Một số khác thì lại có chỉ số thông minh thấp và nói được: Trẻ có có trí nhớ kém, hành vi thường bị lặp đi lặp lại và có xu hướng la hét to, càng lớn càng khó kiểm soát. Và rất nhiều trường hợp khác.
Tuy nhiên, rối loạn tự kỷ thường bị nhầm lẫn với một số vấn đề khác như chậm nói đơn thuần, câm, điếc, chậm phát triển trí tuệ hoặc rối loạn tăng động. Vì vậy, để bảo vệ sức khỏe và cuộc sống của trẻ, các bậc cha mẹ nên đưa trẻ đến khám và làm các xét nghiệm cần thiết để có biện pháp hỗ trợ và điều trị kịp thời.
Nguyên nhân bị rối loạn tự kỷ là gì?
Hiện nay, nguyên nhân dẫn đến căn bệnh rối loạn tự kỷ vẫn chưa được xác định một cách cụ thể nhất. Tuy nhiên, các nghiên cứu chỉ ra rằng, yếu tố chính gia tăng nguy cơ mắc tự kỷ là do gen, môi trường hoặc kết hợp cả gen và môi trường.
Thống kê cho thấy khoảng 25% nguyên nhân căn bệnh đến từ yếu tố gen. Có đến hơn 1000 gen trong cơ thể biến đổi liên quan đến tự kỷ và hơn 100 gen làm gia tăng khả năng mắc chứng tự kỷ. Các gen này có thể làm ảnh hưởng đến quá trình truyền dẫn thần kinh, đặc biệt là ở thần kinh não.
Cơ chế gây ra bệnh tự kỷ được đánh giá là rất phức tạp, không chỉ theo cấu trúc di truyền theo lý thuyết Mendel mà xuất hiện ở nhiều gen chứ không phải chỉ riêng gen đơn lẻ. Ngoài ra, có nhiều yếu tố khác có thể làm tăng nguy cơ mắc tự kỷ như: trẻ được sinh ra khi bố mẹ lớn hơn 40 tuổi, người bị sinh non, đẻ thiếu kỹ hoặc trong trường hợp đa thai, mẹ bị đái tháo đường, cúm, sởi trong lúc mang thai, sử dụng thuốc không đúng theo chỉ dẫn của bác sĩ, bị căng thẳng hay gặp các vấn đề về tuyến giáp,…
Một số yếu tố tâm lý, việc chăm sóc trẻ của bố mẹ chưa đúng, trẻ bị stress hay yếu tố thần kinh và sinh học như động kinh, cấu trúc não bất thường cũng có thể làm căn bệnh trầm trọng hơn.
Hiện nay, có nhiều người cho rằng vắc xin là một nguyên nhân gây ra rối loạn tự kỷ. Điều này không chính xác vì các nghiên cứu chi tiết và công bố cho thấy vắc xin không gây chứng tự kỷ.
Cách điều trị rối loạn tự kỷ
Vì rối loạn tự kỷ có nhiều loại và biểu hiện khác nhau, việc phát hiện và điều trị có thể gặp khó khăn. Hiện nay, giáo dục can thiệp là phương pháp phổ biến nhất để cải thiện tình trạng tự kỷ. Việc điều trị thường được thực hiện kết hợp xuyên suốt ở nhà và ở trường học theo hướng dẫn của các chuyên gia. Một số phương pháp điều trị tự kỷ bao gồm:
- Giúp trẻ cải thiện kỹ năng xã hội.
- Xây dựng môi trường sống tích cực.
- Xây dựng phương pháp can thiệp dựa vào thị giác hoặc các học thuyết nhận thức, hành vi,…
Gần đây, một phương pháp điều trị mới được nghiên cứu thành công đó là phương pháp tế bào gốc. Đây là một hướng đi mới và hy vọng cho những bệnh nhân rối loạn tự kỷ.
Các dấu hiệu của bệnh thường xuất hiện rõ nét khi trẻ khoảng 2 – 3 tuổi. Việc phát hiện bệnh sớm rất quan trọng để có thể điều trị hiệu quả hơn. Vì sức khỏe và hạnh phúc của trẻ, nhất là đối với trẻ em, hãy đưa trẻ đến khám và thực hiện các xét nghiệm khi có dấu hiệu của bệnh để có phương pháp điều trị tốt nhất và kịp thời nhất.
Trên đây là một số thông tin trả lời cho câu hỏi “rối loạn tự kỷ là gì”? cùng với nguyên nhân và phương pháp điều trị rối loạn tự kỷ. Hy vọng bài viết giúp bạn hiểu rõ hơn về tình trạng này và có thể áp dụng cách điều trị phù hợp. Chúc bạn có một sức khỏe tốt!
