HIV – một cái tên đáng sợ, là căn bệnh thế kỷ đã cướp đi rất nhiều sinh mạng trên toàn thế giới và khiến chúng ta có những định kiến không thân thiện với những người nhiễm phải. Với tác động lớn như vậy, HIV là gì, cách lây nhiễm và biểu hiện như thế nào, phản ứng của chúng ta khi tiếp xúc với nguy cơ lây nhiễm là gì? Hãy cùng tìm hiểu thông tin về căn bệnh thế kỷ này dưới đây.
1. Tổng quan về HIV
HIV là vi khuẩn vi rút thuộc họ retrovirus, gây suy giảm hệ miễn dịch cơ thể. Cụm từ HIV được viết tắt từ tiếng Anh là Human immunodeficiency virus (vi rút gây suy giảm miễn dịch người). Nếu không phát hiện và điều trị kịp thời theo phương pháp đúng, HIV sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe và có thể dẫn đến tử vong.
- Khả năng sống: HIV tồn tại trong cơ thể người cho đến khi chết. Sau khi chết, nó còn tồn tại được từ 1 – 2 ngày. HIV chỉ bị tiêu diệt khi bị đun sôi, sấy khô hoặc hấp. Nó có thể tồn tại trong máu khô trong vòng 72 giờ.
- Hai chủng HIV: HIV có hai chủng chính là HIV-1, xuất phát từ tinh trùng và có khả năng lây truyền cao, và HIV-2, xuất phát từ một loài khỉ ở châu Phi (Sooty mangabey).
- Cơ chế tấn công: Khi xâm nhập vào cơ thể, virus HIV nhân lên và tấn công và làm chết tế bào miễn dịch lympho T. Điều này dẫn đến sự suy yếu dần dần của hệ thống miễn dịch, dễ bị nhiễm các bệnh nhiễm trùng và sức khỏe suy kiệt. Tuy nhiên, với việc sử dụng thuốc, virus có thể được kiểm soát, hệ miễn dịch có thể được cải thiện và sức khỏe tốt hơn.
2. Con đường lây nhiễm HIV
HIV có mặt trong máu và trong các dịch tiết của cơ thể. Tuy nhiên, chỉ có máu, sữa, dịch âm đạo và tinh dịch có khả năng lây nhiễm HIV. Mọi người có thể nhiễm virus HIV qua 3 con đường sau:
Lây qua đường tình dục
Khi có quan hệ tình dục không an toàn, không sử dụng bao cao su với người nhiễm HIV, nguy cơ nhiễm virus cao. Vi rút này chủ yếu lây qua đường âm đạo, hậu môn và quan hệ bằng miệng.
Lây qua đường máu
HIV lây từ người sang người thông qua máu và các sản phẩm liên quan đến máu như:
- Sử dụng chung kim tiêm và dụng cụ y tế nhiễm máu của người nhiễm HIV.
- Sử dụng chung dao cạo, kim châm cứu, kim xăm, v.v.
- Tiếp xúc trực tiếp với các vết thương hở có máu của người nhiễm.
- Khi truyền máu không qua quá trình sàng lọc HIV.
Lây từ mẹ sang con
HIV cũng có thể lây từ mẹ sang con thông qua 3 con đường:
- Lây qua tử cung trong thời gian mang bầu.
- Lây qua nước ối, máu, dịch âm đạo trong quá trình sinh đẻ.
- Lây qua sữa mẹ khi cho con bú.
Lưu ý: HIV không lây qua tiếp xúc hàng ngày, chẳng hạn như lau tay, ôm, hôn, hắt hơi, sổ mũi, sử dụng chung đồ dùng cá nhân hoặc ăn uống.
3. Biểu hiện của người nhiễm HIV
Sau khi nhiễm virus HIV, người bệnh trải qua các giai đoạn khác nhau với các triệu chứng khác nhau:
Giai đoạn cửa sổ
- Thường kéo dài từ 3 – 6 tháng.
- Đây là giai đoạn khi virus HIV xâm nhập vào cơ thể và phát triển nhanh chóng.
- Sau 2 – 4 tuần tiếp xúc, bệnh nhân thường có các triệu chứng như sốt, ho, sưng hạch, mệt mỏi, đau nhức,… tương tự như cảm cúm hoặc không có triệu chứng rõ rệt. Do không có triệu chứng rõ rệt, nên thường khó để phát hiện hoặc bị chẩn đoán nhầm khi đi khám bệnh.
Giai đoạn tiềm ẩn
- Giai đoạn này có thể kéo dài từ vài tuần đến 20 năm, tùy thuộc vào sức đề kháng của từng người.
- Hệ miễn dịch không thể đánh bại được lượng virus HIV lớn, dẫn đến giảm tế bào lympho T, tăng kháng nguyên HIV. Do đó, giai đoạn này còn được gọi là nhiễm trùng mãn tính.
- Hạch bạch cũng dễ bị viêm do vi khuẩn giữ virus để bảo vệ cơ thể.
- Đây là giai đoạn có nguy cơ lây nhiễm cao cho người khác.
Giai đoạn AIDS
- Hệ miễn dịch bị tàn phá, vô hiệu hóa và mất khả năng đề kháng do sự tấn công mạnh mẽ của virus. Bệnh nhân có dấu hiệu nhiễm trùng do vi khuẩn cơ hội gây ra, chẳng hạn như nhiễm nấm Candida ở miệng, viêm phổi do nấm, bị ung thư bạch huyết và zona thần kinh do virus herpes bùng phát.
- Bệnh nhân thường mắc các triệu chứng như phát ban, lở loét, mệt mỏi, sưng hạch bạch huyết, cơ thể bị sụt cân mà không rõ nguyên nhân và dễ mắc các bệnh thông thường. Nếu không được điều trị, người bệnh sẽ suy nhược và có nguy cơ tử vong cao.
4. Khi nào cần xét nghiệm HIV và phương pháp chẩn đoán
Các đối tượng sau đây cần được tư vấn và xét nghiệm HIV:
- Phụ nữ bán dâm, người có quan hệ tình dục đồng giới nam.
- Người sử dụng ma túy tiêm.
- Người mắc các bệnh lây truyền qua đường tình dục.
- Phụ nữ mang thai, vợ, con của người nhiễm HIV.
- Người có quan hệ tình dục không an toàn với người sử dụng ma túy, người bị nhiễm HIV.
- Người bệnh đi khám và xét nghiệm cận lâm sàng nhưng không rõ nguyên nhân bệnh hoặc có triệu chứng nhiễm HIV.
- Các trường hợp có nhu cầu khám và xét nghiệm.
Phủ nhận căn bệnh HIV không phải là giải pháp, hãy đi xét nghiệm HIV tại cơ sở y tế uy tín để xác định tình trạng của bạn và có phương pháp xử lý kịp thời nhất. Hãy nâng cao nhận thức về căn bệnh này, đề cao sự bảo vệ sức khỏe của bản thân và cộng đồng, nhưng đồng thời không kỳ thị những người nhiễm HIV.
Nếu bạn còn có bất kỳ thắc mắc nào về HIV, hãy tìm hiểu và thực hiện các xét nghiệm sàng lọc cần thiết để xác định tình trạng của mình và có phương pháp xử lý kịp thời.
